پاسخ صفحه ۱۹ و ۲۰ کتاب فارسی پایه دهم جواب کارگاه متن پژوهی درس دوم از آموختن ننگ مدار قلمرو فکری زبانی ادبی از سایت نکس لود دریافت کنید.

قلمرو زبانی درس دوم فارسی دهم

1) معنی واژه های مشخص شده را بنویسید.
کتابی که در او « داد » سخن آرایی توان « داد » سعدالدّین وراوینی
عشق شوری در « نهاد » ما « نهاد » فخرالدّین عراقی
2) در متن درس، سه گروه کلمۀ متضاد بیابید.
3) به عبارت های زیر توجّه کنید:
الف) هم نشین نیک بهتر از تنهایی است و تنهایی بهتر از هم نشین بد.
ب) آرزو گفت: «از نمایشگاه کتاب چه خبر؟»
در عبارت «الف»، فعل جملۀ دوم ذکر نشده است امّا خواننده یا شنونده از فعل جملۀ اوّل می تواند به فعل جملۀ دوم، یعنی «ا ست» پی ببرد. در این جمله، حذف فعل به «قرینۀ لفظی» صورت گرفته است.
در عبارت « ب »، جای فعل « داری » یا « دارید » در جملۀ دوم خالی است امّا هیچ نشانه ای در ظاهر جمله، شنونده را به وجود فعل راهنمایی نمی کند. تنها از مفهوم عبارت می توان دریافت که فعل « داری » یا « دارید » از جملۀ دوم حذف شده است؛ در این جمله، حذف به « قرینۀ معنوی » صورت گرفته است.
هریک از اجزای کلام در صورت وجود قرینه می تواند حذف شود. اگر حذف به دلیل تکرار و برای پرهیز از تکرار صورت گیرد، آن را «حذف به قرینۀ لفظی» گویند. امّا اگر خواننده یا شنونده از مفهوم سخن به بخش حذف شده پی ببرد، «حذف به قرینۀ معنوی» است.
در کدام جملۀ متن درس، حذف صورت گرفته است؟ نوع آن را مشخّص کنید.
4) جدول زیر را کامل نمایید (با حفظ شخص)

جواب

1) داد اول : انصاف، دهش، عدالت، عدل داد دوم : به معنی فعل از مصدر دادن – اداکردن
نهاد اول: به معنی سرشت و طبع نهاد دوم : به معنی فعل – قرار دادن
2) 1- غم و شادی
2- حق و باطل
3- امیدوار و ناامید
4- ایمن و ناایمن
3) نومیدی را در امید، بسته دان و امید را در نومیدی
فعل بسته دان در پایان جمله به قرینه لفظی حذف شده است.
4) پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

قلمرو ادبی درس دوم فارسی دهم

1) بهره گیری از « مثل» چه تأثیری در سخن دارد؟
2) دو عبارت کنایی از متن بیابید و بنویسید.

جواب

1) 1- مضمون و مفهوم سخن را بهتر انتقال می دهد.
2- موجب گیرایی،آرایش و تزئین کلام است.
3- سبب ایجاز و کوتاهی کلام می شود.
2) گندم نمای جو فروش بودن کنایه از حیله گری در خرید و فروش و کنایه از افراد دورو و ریاکار
داد چیزی را دادن کنایه از حق چیزی را چنان که شایسته است ادا کردن، با آن چیز به عدالت رفتار کردن
از جای شدن کنایه از خشمگین و عصبانی شدن

قلمرو فکری درس دوم فارسی دهم

1) نویسنده، چه کاری را کودکانه می شمارد؟
2) در جملۀ زیر، نویسنده بر کدام ویژگی های اخلاقی تأکید می کند؟
«اثر غم و شادی پیش مردمان، بر خود پیدا مکن.»
3) مفهوم عبارت «گندم نمای جو فروش مباش» را بنویسید.
4) برای مفهوم بیت زیر، عبارتی از متن درس بیابید.
« شاد و بی غم بزی که شادی و غم زود آیـنـد و زود مـیگـذرنـد»
ابن حسام خوسفی
5) حدیث «حاسِبوا قَبلَ أَن تُحاسَبوا» با کدام عبارت درس، قرابت معنایی دارد؟

جواب

1) زود شاد و زود اندوهگین شدن در کار های بد و به هر نیک و بد، زود شادان و زود اندوهگین مشو، که ای فعل کودکان می باشد.
2) سنگینی و وقار، خویشتن دار و بلند همت بودن بودن، پنهان کردن راز درونی از دیگران، داشتن روح بزرگ و بلندی طبع.
توجه: شادی اندوه انسان باید نزد خود او ور در دل او باشد و پیش مردم و در چهره انسان آشکار نشود که غمش، شادی دیگران را از بین ببرد و شادیش موجب حسرت انسان های غمگین شود.
3) نفاق و دو رویی و این که ظاهر انسان با باطن او متفاوت نباشد.
4) و به هر نیک و بد، زود شادان و زود اندوهگین مشو، که ای فعل کودکان می باشد.
5) اندر همه کاری داد از خویستن بده، که هر که داد از خویشتن بدهد، از داور مستغنی باشی