کارگاه متن پژوهی درس دوم قاضی بست قلمرو زبانی فکری ادبی صفحه 21 و 22 و 23 فارسی یازدهم

جواب کارگاه متن پژوهی صفحه ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ کتاب فارسی پایه یازدهم کارگاه متن پژوهی درس دوم قاضی بست از سایت نکس لود دریافت کنید.

قلمرو زبانی – صفحه 21 – از درس 2 فارسی (2)
1) از متن درس، با توجّه به رابطۀ معنایی «تناسب» واژه های مناسب انتخاب کنید و در جاهای خالی قرار دهید.
خَیلتاش ، ……………… ، ……………….. رُقعت ، ……………… ، ………………..
2) معادل معنایی فعل های زیر را از متن درس بیابید و بنویسید.
فرمان داد ( …………….. ) سوار اسب شد ( …………….. )
اجازۀ حضور داده شود ( …………….. )
3) كاربرد معنایی واژه «محجوب» را در عبارت های زیر بررسی کنید.
الف) محجوب گشت از مردمان، مگر از اطبّا و … :
ب) مردی محجوب بود و دیده و دلش از گناه به دور :
4) به دو جمله زیر و تفاوت آنها توجّه كنید:
الف) مریم كتاب می خوانَد. ب) كتاب خوانده می شود.
فعل جمله «الف» به «نهاد» و فعل جمله «ب» به نهادی كه قبلاً مفعول بوده است، نسبت داده شده است. فعل جمله «الف» را «معلوم» وفعل جمله دوم را «مجهول» می نامیم.
با دقّت در جدول زیر با ساخت و شیوه مجهول كردن جمله معلوم آشنا می شویم:

جواب

1) خَیلتاش لشکری ، ندیمان رُقعت قلم ، نامه
2) فرمان داد (مثال داد) سوار اسب شد (برنشست)
اجازۀ حضور داده شود (بار داده اید)
3) الف) محجوب گشت از مردمان، مگر از اطبّا و… . : پنهان
ب) مردی محجوب بود و دیده و دلش از گناه به دور : باحیا
4) [کشتی] غذقه خواست شد : کشتی داشت غرق می شد.
[نامه ها] نبشته آمد : نامه ها نوشته شد.
بار داده آید : اجازه داده شود.

قلمرو ادبی
1) دو نمونه از ویژگی های نثر متن درس را بیابید.
2) در عبارت های زیر، «مجاز» ها را بیابید و مفهوم آنها را بنویسید.
الف) به کرانِ آب فرود آمدند و خیمه ها و شراع ها زده بودند
ب) زَری كه سلطان محمود به غَزو از بتخانه ها به شمشیر بیاورده باشد و بتان شكسته و پاره كرده

جواب

1) * کوتاهی جملات (امیر را بگرفتند و بربودند و به کشتی دیگر رسانیدند).
* جابه جایی از کان جمله (و محجوب گشت از مردمان)
2) الف) به کرانِ آب فرود آمدند و خیمه ها و شراع ها زده بودند : «آب» مجاز از «رودخانه»
ب) زَری كه سلطان محمود به غَزو از بتخانه ها به شمشیر بیاورده باشد و بتان شكسته و پاره كرده : «شمشیر» مجاز از «قدرت و جنگ»

قلمرو فکری
1) معنی و مفهوم عبارت زیر را به نثر روان بنویسید.
امیر از آن جهان آمده به خیمه فرود آمد و جامه بگردانید.
2) با توجّه به جملۀ « این مردِ بزرگ و دبیرِ كافی، به نشاط، قلم درنهاد»:
الف) مقصود «این مرد» چه كسی است؟
ب) «دبیر کافی» به چه معناست؟
3) گوینده عبارت زیر، از كدام فضیلت های اخلاقی برخوردار است؟
«آن چه دارم از حُطامِ دنیا حلال است و كفایت است و به هیچ زیادت حاجت مند نیست.»
4) دربارۀ مناسبت مفهومی بیت زیر و متن درس توضیح دهید.
حساب خود اینجا کن، آسوده دل شو میفکن به روز جـزا کار خـود را صائب تبریزی

جواب

1) و پادشاه که از مرگ نجات یافته بود به خیمه آمد و لباس عوض کرد
2) الف) مقصود «این مرد» چه كسی است؟ بونصر
ب) «دبیر کافی» به چه معناست؟ نویسنده با کفایت
3) معتقد به حلال بودن مال و قانع به روزی خود
4) در همین دنیا کارهایت را محاسبه کن تا آسوده دل شوی. کار خودت را به روز قیامت واگذار کن.
مفهوم مشترک این بیت و متن درس این است که آدمی باید به فکر آخرت باشد و رفتارهایش در این جهان به شکلی باشد که در قیلمت او را مواخذه نکنند.